هدف از آنالیز (یا تجزیه و تحلیل) داده ها در ابتدا بازرسی و ارزیابی سیستماتیک داده ها یا اطلاعات با تقسیم آنها به قسمتهای کوچکتر است تا روابط متقابل آنها را آشکار سازد. سپس به ارزیابی داده ها برای شناسایی و درک ارتباطات علت – معلول و نیز ارائه مبنایی برای حل مسئله و اتخاذ تصمیم می باشد. برای همین منظور 4 نوع روش برای آنالیز داده ها وجود دارد: آنالیز توصیفی، آنالیز تشخیصی، آنالیز پیشگویانه و آنالیز تجویزی.
معمولا از آنالیز توصیفی برای پاسخ به سوال ” چه اتفاقی افتاد؟” استفاده می شود.
بعد از پرسش سوال کلیدی “چه اتفاقی افتاد؟” ، ممکن است بخواهید کمی دقیق تر شوید و بپرسید:”چرا این اتفاق افتاد؟”. در این مرحله است که از آنالیز تشخیصی استفاده می شود. آنالیز تشخیصی، به کمک بینش و آگاهی پیدا شده در آنالیز توصیفی، علت رخداد آن اتفاق را پیدا میکند.
آنالیز پیشگویانه سعی می کند به سوال “قرار است چه اتفاقی بیافتد؟” پاسخ دهد. این نوع آنالیز از آنالیزهای قبلی استفاده می کند تا درباره نتایج و پی آمدهای بعدی پیشگویی کند. به عبارتی دیگر از داده هایی که قبلا جمع آوری کردیم استفاده می کند تا بتواند نتایج رویدادها را بصورت منطقی پیش گویی کند.
آنالیز تجویزی آخرین مرحله از آنالیزها است که به ندرت شرکتی پیدا می شود آن را اجرا کند. این نوع آنالیز براساس ترکیبی از آنالیزهای قبلی انجام می شود تا نوع عملکرد لازم برروی مشکل جاری را پیدا کرده یا تصمیم لازمی را اتخاذ کند.
در زیر با بیان مثالی به تشریح اهداف آنالیز داده ها می پردازیم:
فرض کنید می خواهید تحلیل خود را در مورد یک کارگاه تولید پوشاک بیان کنید:
برای آنالیز توصیفی باید پاسخگوی سوالات زیر باشید:
- در سال گذشته چه تعداد پوشاک به فروش رساندیم؟
- در شش ماه گذشته چه تعداد مشتری برای اجناس تولیدی خود جذب کردیم؟
- در سه ماهه گذشته چه تعداد مشتری از دست داده ایم؟
برای آنالیز تشخیصی باید پاسخگوی سوالات زیر باشید:
- چرا در دو فصل گذشته تنها 2 هزار قلم جنس فروختیم؟
- چرا در شش ماه گذشته فقط 100 تا مشتری جدید جذب کردیم؟
- چرا میزان فروش لباس در اسفند ماه از فروردین بیشتر است؟
برای آنالیز پیشگویانه باید پاسخگوی سوالات زیر باشید:
- اگر 10 مشتری عمده جدید در تهران و مراکز استانهای دیگر بگیریم، چه تعداد لباس خواهیم فروخت؟
- اگر یک مشتری لباسهای مدل A و B را خریداری کرده باشد، تمایل به خرید لباس مدل C دارد یا خیر؟
- اگر کیفیت محصولات تولیدی خود را ارتقاء دهیم، چه تعداد به مشتریان ما اضافه می شود؟
برای آنالیز تجویزی باید پاسخگوی سوالات زیر باشید:
- چه کاری باید انجام دهیم تا 30هزار قلم جنس بفروش برسانیم؟
- بهترین زمان برای خرید سهم تولیدی رقیب چه زمانی است؟
- از میان طرحهای پیشنهادی برای تولید لباسهای سالهای بعد، کدامیک می تواند با استقبال بیشتری مواجه شود؟